Opis postaci literackiej to bez wątpienia jedno z najważniejszych zadań każdego pisarza. Dla dobra powieści bohater powinien przyciągnąć uwagę czytelnika, wzbudzić emocje i nadać powieści głębię. Innymi słowy musi być charakterystyczny. W przeciwnym razie książka nie ma co liczyć na sukces rynkowy. Jak tworzyć postaci realistyczne i zapadające w pamięć? Jak opisać bohatera, a jak postaci drugoplanowe? Poniżej zaproponuję rozwiązania, które, mam nadzieję, pomogą początkującym pisarzom w znalezieniu właściwych odpowiedzi na postawione pytania.
Opis bohatera a opis postaci drugoplanowych
Bohater literacki wymaga bardziej szczegółowego opisu, który nie ogranicza się jedynie do wyglądu zewnętrznego. Ważne są także jego cechy charakteru, w tym sposób poruszania się, gesty, a nawet maniera mówienia. Ponadto dobrze jest wpleść informacje o przeszłości postaci, jej motywacjach i dążeniach.
W opisach postaci drugoplanowych liczy się oszczędność połączona z precyzją, co ma służyć ich funkcji fabularnej. Wystarczy jedno lub dwa charakterystyczne określenia, które zapadną Czytelnikowi w pamięć, np. „wysoki mężczyzna o orlim nosie i przenikliwym spojrzeniu” lub „pulchna kobieta o zaróżowionych policzkach i wiecznie uśmiechniętej twarzy”.
Przykłady opisów
Literatura polska
Jacek Soplica (Pan Tadeusz– Adam Mickiewicz). Autor opisał Jacka Soplicę jako człowieka średniego wzrostu, barczystego, silnego, o twarzy śmiałej i surowej. Zaznaczył także, że bohater ma gęste włosy i sumiaste wąsy. Zwrócił więc uwagę zarówno na jego wygląd, jak i na cechy charakteru – męskość, siłę oraz powagę.
Staś Tarkowski (W pustyni i w puszczy – Henryk Sienkiewicz). Autor opisał Stasia Tarkowskiego jako wysokiego i dobrze zbudowanego nastolatka o jasnych włosach i bystrych oczach. Tym samym podkreślił on młodzieńczą energię chłopca i jego inteligencję.
Literatura zagraniczna
Sherlock Holmes (Studium w szkarłacie – Arthur Conan Doyle). Autor opisał Sherlocka Holmesa jako człowieka o przenikliwym spojrzeniu z wąskim, orlim nosem. Taka charakterystyka ma na celu zwrócenie uwagi Czytelnika na inteligencję i pewność siebie bohatera.
Jay Gatsby (Wielki Gatsby – F. Scott Fitzgerald). Autor opisał bohatera jako wiecznie uśmiechniętego i opalonego mężczyznę w wieku około trzydziestu lat. Wskazuje to na charyzmę Jaya Gatsby’ego, a jednocześnie skrywaną tajemniczość jego osobowości.
Opis postaci literackiej a wiarygodność przekazu
Tworząc opis postaci literackiej, warto pamiętać, że oprócz wyglądu zewnętrznego liczą się także cechy charakteru, gesty i sposób bycia. Bohaterowie pierwszoplanowi wymagają bardziej rozbudowanej charakterystyki, natomiast w przypadku postaci drugoplanowych wystarczy kilka wyróżniających szczegółów. Tylko dzięki takiemu podejściu wykreowane w książce postaci staną się dla Czytelnika interesujące i wiarygodne.
(PK)