Narrator wszechwiedzący to jeden z najczęściej spotykanych typów narracji w literaturze. Czytelnik, mając z nim do czynienia, poznaje nie tylko działania bohaterów, ale też ich myśli, emocje oraz motywacje. Taki narrator zna przeszłość i przyszłość wydarzeń. Nie ogranicza się do jednej perspektywy. Dzięki temu opowieść staje się pełniejsza, a świat przedstawiony zyskuje głębię. Dlatego właśnie narrator cieszy się on dużym uznaniem wśród autorów powieści.
Czym się wyróżnia?
Ten typ narratora w całości panuje nad fabułą. Przemieszcza się swobodnie między scenami i postaciami. Może pokazać zarówno wydarzenia, jak i wewnętrzne przeżycia bohaterów. Narrator wszechwiedzący nie uczestniczy w akcji, ale obserwuje ją z dystansu. Zna uczucia wszystkich postaci. Rozumie ich wybory i potrafi je skomentować. Autorzy często sięgają po ten rodzaj narracji, gdy chcą dodać głębi swoim historiom, postaciom lub odnieść się do rzeczywistości.
Narrator wszechwiedzący – przykłady
W polskiej literaturze klasycznym przykładem jest narrator wszechwiedzący w Lalce Bolesława Prusa. W tej powieści poznajemy nie tylko losy Wokulskiego, lecz także życie innych bohaterów. Narrator opisuje ich myśli, uczucia oraz relacje z otoczeniem. Pokazuje też szerszy kontekst społeczny i historyczny. Z kolei w literaturze światowej warto wskazać Wojnę i pokój Lwa Tołstoja. Rosyjski pisarz pozwala czytelnikowi śledzić losy jednocześnie wielu bohaterów. Komentuje wydarzenia i dzieli się własnymi przemyśleniami. Oba te dzieła pokazują, że narrator wszechwiedzący świetnie sprawdza się w rozbudowanych, wielowątkowych opowieściach.
Kiedy warto zastosować taki typ narracji?
Narrator wszechwiedzący idealnie pasuje do powieści historycznych, psychologicznych i realistycznych. Pisarze wybierają go, gdy zależy im na szerokiej perspektywie. Dzięki niemu łatwiej zbudować napięcie, pokazać wiele punktów widzenia i uchwycić niuanse relacji międzyludzkich. To także dobry wybór, gdy fabuła obejmuje wiele miejsc i postaci. Autor zyskuje wtedy większą swobodę, a czytelnik – pełniejsze zrozumienie przedstawianego świata.
Istnieje wiele sytuacji, w których warto stosować ten typ narracji. Ogólnie rzecz biorąc, daje on czytelnikowi pełną wiedzę o bohaterach i wydarzeniach, a pisarzowi – ogromne możliwości twórcze. Narrator wszechwiedzący pomaga szybciej zrozumieć kontekst i motywy działań postaci. Dzięki niemu opowieść staje się bogatsza i bardziej angażująca. Dobrze dobrany sposób narracji sprawia, że tekst zyskuje siłę przekazu i większą głębię emocjonalną.
(PK)