Niedawno pisałem o fikcji literackiej, więc wydaje się logiczne, że nie powinienem pominąć tak ważnego tematu, jakim jest literatura faktu.
Literatura faktu, znana również jako literatura non-fiction, to niezwykle ważna i ciekawa forma literacka. Opiera się ona na przedstawianiu faktów, prawdziwych wydarzeń i rzeczywistych postaci. Jest to rodzaj literatury, który ma na celu informowanie, edukowanie i często również inspirowanie Czytelników poprzez dokumentowanie rzeczywistości. A przede wszystkim czynienie tego w sposób przystępny i interesujący. W przeciwieństwie do fikcji literackiej, którą kreuje wyobraźnia autora, literatura faktu skupia się na prawdziwych wydarzeniach i postaciach.
Cechy charakterystyczne literatury non-fiction
Literatura faktu opiera się na… faktach. Innymi słowy bazuje na rzeczywistych zdarzeniach, dokumentach, relacjach świadków czy też badaniach. Jej celem jest przedstawienie prawdziwych wydarzeń w sposób jak najbardziej wiarygodny i rzetelny.
Ważną cechą tej formy literackiej jest korzystanie z dostępnych badań czy dokumentacji. Autorzy często sami prowadzą prace badawcze, zbierają materiały, korzystają z wiedzy ekspertów i relacji uczestników wydarzeń. Analizują też zebraną dokumentację, aby stworzyć kompleksowy obraz podejmowanej tematyki.
Mówiąc o literaturze faktu, powinniśmy wspomnieć o różnorodności form, w jakich ona występuje. Może przyjmować takie popularne formy, jak: reportaż, biografia, esej, wspomnienia, dzienniki podróży czy nawet literatura popularnonaukowa.
Istotną cechą literatury faktu jest również jej rola edukacyjna. Jest ona bowiem nośnikiem informacji na temat konkretnych zdarzeń, historii, osobowości czy zagadnień społecznych. Ponadto może ona również pobudzać do refleksji, albowiem bardzo często dotyka ważnych kwestii natury moralnej.
Literatura faktu – kilka przykładów
Z polskich autorów nie sposób nie wymienić Ryszarda Kapuścińskiego, którego nazywano „cesarzem reportażu”. Dzieła tego wybitnego twórcy do dziś tłumaczy się na wiele języków świata. Ryszard Kapuściński ma w swoim dorobku wiele publikacji z literatury faktu, choćby autobiograficzną książkę Podróże z Herodotem.
Inny wyrazisty przykład to zbiór reportaży znanego dziennikarza, reportażysty, podróżnika i pisarza Lucjana Wolanowskiego zatytułowany Nieznana Australia. Rzeczywistość przekracza fantazję. Autor, w oparciu o doświadczenia i innych podróżników, opisuje kontynent australijski. Książka Lucjana Wolanowskiego jest cennym uzupełnieniem wiedzy o Australii.
Z kolei fabuła powieści Mieszkanki socjalistycznego klasztoru autorstwa Ewy Skopińskiej-Różewskiej opiera się na wspomnieniach trzech studentek medycyny. Manuskrypt książki powstał w oparciu o sporządzone kilkadziesiąt lat temu notatki. Z publikacji możemy dowiedzieć się, jak wyglądały wówczas nauka, życie w akademiku, życie towarzyskie i studenckie wakacje. Krótko mówiąc, jak żyła brać studencka w epoce socjalizmu.
Z zagranicznych publikacji jako przykład przytoczę Hiroszimę Johna Herseya. Jest to dokumentalna relacja z wydarzeń związanych ze zrzuceniem na japońskie miasto bomby atomowej. Pisarz oparł się na relacjach ludzi, którzy ocaleli, aby przedstawić tę wstrząsającą historię z ich punktu widzenia.
Oczywiście przykładów z literatury faktu jest wiele. Dotyczy to zarówno twórczości pisarskiej krajowej, jak i zagranicznej. Zajmuje ona ważne miejsce w literaturze, ale też, będąc odbiciem rzeczywistości, jest nieocenionym źródłem wiedzy dla historyków.
(PK)