Perfekcjonizm to zjawisko, które towarzyszy często ludziom twórczym, w tym pisarzom. Choć może być siłą napędową motywującą do ciągłego doskonalenia warsztatu, równie często staje się ciężarem, który skutecznie blokuje jakąkolwiek kreatywność. Perfekcjonizm w pracy pisarza przybiera specyficzne formy. Zwykle jest to nieustanne poprawianie tekstu lub niezadowolenie z każdej wersji utworu. Bywa też, że twórca porzuca pisanie w obawie, że efekt nie będzie wystarczająco dobry.
Przyczyny, objawy i ciekawy przykład
Perfekcjonizm u pisarzy może wynikać z różnych źródeł. Często przyczyną jest lęk przed oceną – zarówno przez Czytelników, jak i przez samego siebie. Wielu autorów porównuje się do mistrzów literatury, czując, że ich własne słowa nigdy nie dorównają dziełom uznanych twórców. Innym powodem może być niska samoocena lub przekonanie, że „dobry pisarz” nie popełnia błędów. Tymczasem pisanie to proces – niekiedy chaotyczny, niedoskonały, ale nieodłącznie związany z ciągłą nauką.
Objawy zjawiska perfekcjonizmu są dość charakterystyczne. Polegają na tym, że autor wielokrotnie wraca do już napisanych fragmentów, zamiast posuwać się naprzód z fabułą. Perfekcjonista może także mieć trudność z uznaniem tekstu za „skończony”, nieustannie go redagując i wątpiąc w jego wartość. Innym objawem jest odkładanie pisania, czyli tzw. prokrastynacja. W tym przypadku twórca obawia się, że to, co napisze nie będzie wystarczająco dobre. Jednakże najgorszy scenariusz jest taki, gdy pisarz z tegoż właśnie powodu skrywa swoją twórczość przed innymi. Taki stan może prowadzić do całkowitego wypalenia, frustracji, a nawet porzucenia pisania.
Przykładem pisarza, u którego perfekcjonizm miał ogromny wpływ na proces twórczy, jest Franz Kafka. Ten wybitny powieściopisarz rzadko był zadowolony z tego, co napisał i wszystkie swoje teksty obsesyjnie dopracowywał. Większości prac nie chciał publikować za życia, a ponadto poprosił, aby po jego śmierci również ich nie wydawano. Na szczęście Max Brod, przyjaciel Kafki, nie spełnił tej prośby i dzięki niemu poznaliśmy takie dzieła, jak Proces czy Zamek.
Perfekcjonizm w pracy to miecz obosieczny
Perfekcjonizm w pracy pisarza może być mieczem obosiecznym – z jednej strony pomaga dążyć do jakości, z drugiej może zablokować kreatywność. Kluczem jest znalezienie równowagi – między jakością a akceptacją własnych ograniczeń. Czasem warto po prostu pisać – z serca, z pasji – i pozwolić sobie na niedoskonałość. Trzeba bowiem pamiętać, że to właśnie w niej często kryje się największa siła literatury.
(PK)