W literaturze określenie „biały kruk” odnosi się do niezwykle rzadkich, unikatowych i często bezcennych egzemplarzy książek. Nazwa ta wywodzi się od rzadkiego zjawiska, jakim jest biały kruk – ptak o nietypowym, jasnym upierzeniu. W odniesieniu do literatury „biały kruk” to książka, której wyjątkowość może wynikać z wielu powodów. Wśród nich są: niszowy nakład, pierwsze wydanie, egzemplarze z autografem sławnego pisarza, a nawet błędy w tekście, w tym drukarskie. Tego typu książek poszukują często kolekcjonerzy i niekiedy osiągają one na aukcjach bajońskie ceny.
Kilka przykładów
Oto kilka przykładów okazów bibliofilskich zwanych białymi krukami:
- Pierwsze wydanie Pana Tadeusza Adama Mickiewicza (1834). Premierowe wydanie epopei narodowej Mickiewicza jest jednym z najcenniejszych polskich dzieł literackich. Ze względu na niewielką liczbę zachowanych egzemplarzy, jego wartość na rynku kolekcjonerskim jest niebotyczna. Oryginalne wydanie to istny „biały kruk” w zbiorach polskich bibliotek.
- De revolutionibus orbium coelestium Mikołaja Kopernika (1543). Pierwsze wydanie dzieła Kopernika, w którym przedstawił on swoją rewolucyjną teorię heliocentryczną, jest jednym z najcenniejszych dzieł naukowych i literackich. Jego egzemplarze są niezwykle rzadkie, zaś każdy z nich stanowi unikalny skarb literatury.
- Pierwsze Folio Williama Szekspira (1623). To pierwsze pełne wydanie dramatów Szekspira, zaś pierwotny tytuł dzieła brzmiał Mr. William Shakespeares Comedies, Histories, & Tragedies. Ogółem zbiór zawierał 36 utworów i ukazał się w nakładzie około 1000 egzemplarzy. Do dziś zachowało się ich niewiele, a przecież jest to jedno z najbardziej cenionych dzieł literackich.
- Alicja w Krainie Czarów Lewisa Carrolla (1865). Pierwsze wydanie tej kultowej książki miało wiele błędów drukarskich, przez co z dystrybucji musiano wycofać większość egzemplarzy. Ostatecznie niewiele z nich przetrwało, czyniąc je niezwykle rzadkimi okazami i bardzo pożądanymi przez kolekcjonerów.
Dlaczego „biały kruk” jest tak cenny?
Książki uznawane za „białe kruki” mają nie tylko wartość materialną, ale również ogromną wartość historyczną i kulturową. To świadectwa swoich czasów, często kryjące ślady dawnych epok, myśli i idei, które kształtowały naszą kulturę. Dla kolekcjonerów oraz miłośników literatury posiadanie takich okazów to nie tylko inwestycja, ale także możliwość obcowania z unikalnym fragmentem historii.
Podsumowując, biały kruk w literaturze to symbol rzadkości, unikatowości, ale i ukrytej wśród kartek książki śladów naszej cywilizacji.
(PK)