Prawa autorskie to ogół praw przysługujących twórcy utworu, w tym prawo twórcy do decydowania o sposobie korzystania z utworu i czerpania z niego korzyści.
Prawa osobiste a majątkowe
Różnica pomiędzy prawami osobistymi i majątkowymi jest zasadnicza. Pierwsze z nich, tj. osobiste prawa autorskie, przysługują wyłącznie twórcy. Można powiedzieć, że przysługują na zawsze. Oznaczają m.in. prawo do autorstwa utworu i oznaczania go swym nazwiskiem, pseudonimem bądź anonimowo. Oznaczają też prawo do określenia sposobu jego wykorzystania, decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności. Są to prawa niezbywalne (nie mogą być więc przedmiotem obrotu handlowego ani zrzeczenia się). Ich ochrona nigdy nie wygasa, autor nie może ich odsprzedać. Natomiast prawa majątkowe to nic innego jak możliwość korzystania z utworu i osiągania pożytków z jego wykorzystania. Majątkowe prawa autorskie mogą być przedmiotem obrotu handlowego. Prawa te mogą być zbywane. Mogą też byćudostępniane na podstawie umowy licencyjnej, podlegają też dziedziczeniu. Majątkowe prawa autorskie przysługują autorowi. Ale tylko do momentu zawarcia przez niego umowy o ich przeniesienie, czyli do momentu ich zbycia.
Autorskich praw osobistych nie da się przenieść umową, ponieważ są niezbywalne. Jeśli w umowie pojawiłby się zapis o przeniesieniu autorskich praw osobistych na rzecz kogoś innego, to taki zapis jest po prostu nieważny. Natomiast autorskie prawa majątkowe można przenieść na kogoś innego, bo są zbywalne.
Przeniesienie autorskich praw majątkowych na wyłączność Wydawnictwa oznacza, że w czasie trwania umowy Autor nie może dysponować tekstem dzieła bez zgody Wydawnictwa. Autor oświadcza, że wcześniej nie publikował dzieła i nie będzie go publikował w przyszłości u innego Wydawcy. Stosujemy takie procedury ze względu na standardy dystrybucji. Gdyby tę sama książkę wydało kilka wydawnictw jednocześnie, to księgarnie z pewnością nie byłyby zainteresowane jej sprzedażą. Książka wydana w kilku wydawnictwach traci zatem szansę na wysoką sprzedaż w jednym wydawnictwie, ponieważ jej sprzedaż się rozmywa. Tym samym Autor, który otrzymuje od nas wcześniej ustalony % od sprzedaży, zmniejsza swoje szanse na zwrot poniesionych kosztów wydania.
Zależne prawa autorskie
W prawie autorskim istnieje również pojęcie zależnych praw autorskich. Przykładem takich praw może być prawo do opracowania (przerabiania) cudzego utworu. Pod pojęciem „opracowania” rozumie się tutaj zwłaszcza tłumaczenie, przeróbkę czy adaptację (oczywiście o twórczym, indywidualnym charakterze) przeprowadzoną bez uszczerbku dla praw autorskich do dzieła oryginalnego.
Prawa autorskie obejmują również projekty okładek oraz ilustracje.
Więcej o prawie autorskim dowiesz się z Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.