Mnoga polipowatość rodzinna

Polipowatość rodzinna gruczolakowata (FAP) jest chorobą uwarunkowaną występowaniem mutacji w genie APC, położonym na chromosomie 5 w regionie q21, dziedziczoną autosomalnie dominująco (1). Mutacje germinalne w genie APC wykrywane są w badaniach rodzinnych w prawie 70% przypadków (2). Choroba ta charakteryzuje się obecnością licznych polipów, którymi usiana jest błona śluzowa całego jelita grubego a zwłaszcza odbytnicy. Polipy występować mogą również w innych odcinkach przewodu pokarmowego (3). Dla postawienia rozpoznania polipowatości niezbędne jest stwierdzenie co najmniej stu polipów. Liczba ich waha się najczęściej pomiędzy 500 a 2500. Histologicznie polipy mają budowę gruczolaków cewkowych, sporadycznie kosmkowych. Cechą charakterystyczną dla FAP jest bardzo silna tendencja do rakowacenia. Okres trwania choroby przed rozwojem raka wynosi około 10 lat, powstający nowotwór ma w 50% charakter wieloogniskowy. W przypadku polipowatości gruczolakowatej rodzinnej istnieje możliwość przedobjawowego rozpoznania nosicieli zmutowanego genu na podstawie badań DNA. W przypadku genów, w których występują „hot-spots” można prowadzić analizę bezpośrednią, a w przypadku dużych genów, gdzie mutacje mają charakter heterogenny, wykonuje się wstępne badanie przesiewowe.

W badaniach przesiewowych najczęściej stosowane są metody badania zamplifikowanego przez PCR fragmentu genu z zastosowaniem analizy polimorfizmu konformacji jednoniciowego DNA (SSCP ang. single strand conformational polymorphism) oraz analizy heterodupleksów (HD ang. heteroduplex analysis) (4). Stosowany jest również test przedwczesnej terminacji translacji PTT (ang. protein truncation test) polegający na transkrypcji i translacji in vitro genu lub jego fragmentu (5). Zastosowanie tych metod pozwala określić region wystąpienia mutacji z bardzo dużą dokładnością i ten region poddawany jest analizie sekwencji. W przypadku gdy nie wykryto mutacji lub w przypadku bardzo dużych genów stosuje się analizę typu pośredniego, badając współdziedziczenie markerów sprzężonych. Markerami dla takich analiz są wysoce polimorficzne loci zawierające krótkie sekwencje powtórzone np. (CA)_n (6).

W rodzinach obciążonych polipowatością rodzinną badaniem zalecanym jest rektosigmoidoskopia, którą powinno się wykonywać raz w roku, rozpoczynając badania w wieku 10 lat. W przypadku nie stwierdzenia polipów w badaniach endoskopowych do 45-50 roku życia sugeruje się odstąpienie od sigmoidoskopii kontrolnych, chociaż granica wieku nie została jednoznacznie ustalona.

W polipowatościach rodzinnych, prócz polipów w jelicie grubym stwierdza się również zmiany patologiczne o lokalizacji pozajelitowej. Stosunkowo często spotykane są przebarwienia siatkówki. Charakterystyczne dla FAP jest stwierdzenie więcej niż czterech przebarwień na siatkówce gałek ocznych i muszą być one zlokalizowane obustronnie. Zmiany takie spotyka się u około 65% chorych (7). Inną opisywaną zmianą są guzy tkanek miękkich – desmoidy. Są to nowotwory występujące rzadko, stanowiące około 3,5% nowotworów tkanek włóknistych i około 0,03% wszystkich nowotworów. Mimo rzadkości ich występowania w całej populacji, pojawiają się stosunkowo często u pacjentów z polipowatością rodzinną. Aktualnie korelację między dwoma stanami ocenia się na około 10% (8). Pojawiają się głównie u ludzi młodych między 20 a 40 rokiem życia, częściej u kobiet niż mężczyzn (stosunek 3:1, choć nie wszyscy autorzy to potwierdzają). Najczęściej pojawiają się u kobiet w wieku rozrodczym. Często występują wieloogniskowo. Są składową zespołu Gardnera (stanowią około 45% nowotworów tkanek włóknistych w tym zespole) (9). Ostatnie badania genetyczne potwierdziły klonalną budowę desmoidów, co ostatecznie wskazuje, że jest to prawdziwy proces nowotworowy a nie jak sugerowali niektórzy autorzy niekontrolowany poliklonalny proces reaktywny. Istnieje duża rozbieżność w literaturze dotycząca częstości występowania polipów żołądka i dwunastnicy. Pierwsze obserwacje dotyczące występowania polipów w żołądku u chorych z polipowatością gruczolakowatą rodzinną pochodzą już z 1895 r. (10). Występowanie polipów również w dwunastnicy opisano w roku 1904 (11). Polipy (gruczolaki) dwunastnicy obserwuje się u 20%-100% chorych z FAP (12, 13, 14). Gruczolaki żołądka są rozpoznawane zdecydowanie rzadziej, część autorów nie stwierdza ich w ogóle (15) a inni szacują częstość ich występowania na 2%-44% (16). Przemianę złośliwą w gruczolakach górnego odcinka przewodu pokarmowego obserwuje się u 0%-10% badanych (17, 18). Brak jest, jak na razie możliwości dokładnego określenia u którego z pacjentów z polipowatością gruczolakowatą rodzinną rozwinąć się mogą gruczolaki i gruczolakoraki w górnym odcinku przewodu pokarmowego. Stąd też uważa się, iż wszyscy chorzy z rozpoznanym FAP powinni, począwszy od 25 roku życia, być poddawani okresowej gastroduodeno

To jest tylko fragment artykułu. Aby przeczytać całość, przejdź do Czytelni medycznej.