Zapalenie alergiczne w drogach oddechowych

W chwili obecnej istnieje powszechna akceptacja poglądu, że astma oskrzelowa jest chorobą charakteryzującą się alergiczną reakcją zapalną w drzewie oskrzelowym. Nawet u chorych z astmą o łagodnym przebiegu można wykryć reakcję zapalną w błonie śluzowej oskrzeli. Ma to znaczne implikacje terapeutyczne. Stopień nasilenia reakcji zapalnej może być wskaźnikiem zastosowania odpowiedniego leczenia przeciwzapalnego. Pozwala również na ocenę skuteczności takiego leczenia. Potrzeba znalezienia obiektywnego wskaźnika ułatwiającego monitorowanie zapalenia jest bardzo duża. Metoda, której można by było użyć ma jednak znaczne ograniczenia. Musi być łatwa do wykonania, tania, i możliwa do stosowania w codziennej praktyce u dużej liczby chorych. Niestety obecne narzędzia jakimi dysponujemy nie spełniają w większości tych kryteriów. Można je podzielić najogólniej na bezpośrednie i pośrednie metody oceny reakcji zapalnej.

Bez wątpienia najwięcej informacji dotyczących toczącego się procesu zapalnego można uzyskać poprzez analizę patomorfologiczną wycinków pobranych z miejsca toczącego się procesu (3). Metodę tę można z powodzeniem zastosować w celu zbadania składu komórkowego nacieku zapalnego w astmie. Niestety, jedyną metodą uzyskania takiego wycinka jest badanie bronchoskopowe, w trakcie którego można pobrać materiał biopsyjny do badania jak również uzyskać popłuczyny oskrzelowo-pęcherzykowe (ang. Bronchoalveolar lavage – BAL). BAL mogą być także źródłem nieocenionych informacji dotyczących zarówno populacji komórkowych „przeciekających” do światła oskrzeli, jak również poziomu cytokin i innych markerów reakcji zapalnej (np. złuszczonych cząsteczek adhezyjnych). Co więcej, komórki uzyskane tą drogą, jeżeli zostaną poddane odpowiedniej obróbce mogą również służyć, jako materiał do badań nad ich funkcją już ex vivo (poza żywym, organizmem, w warunkach laboratoryjnych), co jednak będzie miało bezpośrednie odniesienie do sytuacji in vivo.

Przykładowo, w 6 godzin po teście prowokacyjnym (polegającym na podaniu uczulonemu pacjentowi wziewnie odpowiedniego alergenu) można stwierdzić znaczny obrzęk i zblednięcie śluzówki. Wykonana biopsja pozwala ocenić, że w utkaniu podśluzówkowym formuje się znaczny naciek komórkowy, złożony głównie z neutrofili i towarzyszących im eozynofili, komórek tucznych i limfocytów T (ryc. 1).

Badanie takie jak powyższe wskazało na znaczny komponent eozynofilowy jako cechę charakterystyczną zapalenia alergicznego. Między innymi skutkiem tego odkrycia było poszukiwanie leków zdolnych do bardziej wybiórczego hamowania aktywacji eozynofili w drogach oddechowych. Ma to duże znaczenie zwłaszcza w astmie przewlekłej, w której nie zauważono większych zmian w ilości neutrofili w obrębie utkania podśluzowego w stosunku do stanu prawidłowego, a jedyne zmiany w odsetku napływających komórek dotyczyły właśnie eozynofili. Świadectwem pobudzenia komórek alergicznego nacieku zapalnego jest stwierdzenie w materiale biopsyjnym obecności typowych cytokin takich jak: czynnik martwicy nowotworów-α (TNF-α), interleukina-4 (IL-4), IL-5, a także czynnik aktywujący kolonie granulocytów i makrofagów (GM-CSF). W ostatnim okresie, pojawiło się także sporo doniesień o potencjalnie istotnym znaczeniu zmian w ekspresji cząsteczek adhezyjnych (np. zwiększoną ekspresję integryny ICAM-1 i E-selektyny, które odgrywają kluczową rolę w przyciąganiu komórek reakcji zapalnej) na komórkach nabłonkowych w zapaleniu alergicznym, jednakże nie wydaje się, ażeby te zmiany miały odegrać szczególną rolę w praktyce.

Jak wspomniano powyżej, także i badanie popłuczyn oskrzelowo-pęcherzykowych wykazuje istnienie szeregu parametrów, których zmiany odnotowuje się w astmie na tle alergicznym. Przede wszystkim aktywowane komórki nacieku zapalnego charakteryzują się wysoką zdolnością do migracji i tą drogą przemieszczają się do światła oskrzeli, dzięki czemu mogą zostać „odzyskane&r

To jest tylko fragment artykułu. Aby przeczytać całość, przejdź do Czytelni medycznej.