Profilaktyka antybiotykowa pacjentów z grupy wysokiego ryzyka wystąpienia infekcyjnego zapalenia wsierdzia w stomatologii

W trakcie zabiegów stomatologicznych, podczas których dochodzi do krwawienia, występuje przejściowy rozwój bakteriemii. Szacuje się, iż pierwotne źródło infekcji aż w 90% występuje w obrębie głowy, w jamie ustnej zębopochodne źródło zakażenia stanowi 80% (1, 2). Wrota zakażenia w jamie ustnej mogą powodować dwa rodzaje bakteriemii: samoistną i sprowokowaną.

Źródłem bakteriemii samoistnej mogą być istniejące zębopochodne ogniska zakażenia, uszkodzenia błony śluzowej, jak również codzienne czynności związane z utrzymaniem higieny jamy ustnej.

Bakteriemia sprowokowana występuje podczas zabiegów stomatologicznych, powodujących krwawienie (3).

Ocenia się występowanie bakteriemii w 84-100% podczas ekstrakcji mnogich, w 52% podczas ekstrakcji pojedynczych oraz usuwania naddziąsłowych złogów kamienia nazębnego, w 43% podczas pomiaru głębokości kieszonek przyzębnych a także w około 31% przy leczeniu endodontycznym (3, 4). Potencjalny rozwój bakteriemii istnieje również w około 40% przypadków po szczotkowaniu zębów i stosowaniu irygacji. Skupiskiem bakterii o zróżnicowanej gatunkowości jest płytka nazębna.

Obecność płytki nazębnej jest determinującym czynnikiem etiologicznym zapalenia przyzębia, jej obecność i patogenność wpływa na stan całego organizmu. Aktywność patogennych czynników bakteryjnych wytwarzanych przez bakterie wyizolowane z kieszonek przyzębnych nie ogranicza się tylko do działania miejscowego, ale w sposób pośredni poprzez uruchomienie kaskady cytokinowozapalnej naczyniami krwionośnymi dociera do odległych struktur organizmu (5). Na szczególną uwagę zasługują oporne na leczenie zapalenie przyzębia, agresywne zapalenie przyzębia oraz ostre infekcje przyzębia. Jednostki te w opracowanie Amerykańskiej Akademii Periodontologii (AAP) wymagają ogólnoustrojowej antybiotykoterapii. Wymienione jednostki chorobowe nie poddają się klasycznej terapii mechanicznej, dlatego muszą być wspomagane przez antybiotykoterapię zarówno miejscową, jak i systemową (6, 7). Ciężkie zakażenia przyzębia stanowią duże zagrożenie dla zdrowia jamy ustnej, a także dla całego organizmu. Antybiotykoterapia ogólnoustrojowa jako wspomaganie leczenia mechanicznego oraz systemu odpornościowego gospodarza w zwalczaniu infekcji tkanek przyzębia ma niezmiernie duże znaczenie. Pozwala bowiem wyeliminować bakterie, które przedostały się do tkanek przyzębia i zasiedlają struktury niedostępne mechanicznemu oczyszczeniu tym samym zapobiegają utrzymywaniu się procesów zapalnych w organizmie (8).

Bakteriemia po zabiegach stomatologicznych trwa krótko około 30 minut.

U pacjentów z wydolnym układem immunologicznym bakteriemia pozabiegowa nie zagraża wystąpieniu powikłań w postaci bakteryjnego zapalenia wsierdzia, może jednak spowodować zaostrzenie schorzeń podstawowych w przypadku pacjentów z grupy podwyższonego ryzyka (4, 9).

Najczęściej wyizolowane bakterie z zakażeń zębopochodnych to bakterie Gram-dodatnie:

Staphylococcus aureus

Staphylococcus albus

Staphylococcus epidermidis

Streptococcus haemolyticus