Ocena stanu uzębienia i stomatologicznych potrzeb leczniczych u dzieci w wieku 12 lat w Polsce w 2003 roku

Wprowadzenie w kraju w 1997 roku i prowadzonego nieprzerwanie po dziś dzień systemu ciągłego monitorowania stanu zdrowia jamy ustnej, umożliwia gromadzenie porównywalnych danych służących do oceny występowania choroby próchnicowej w polskiej populacji. Celem niniejszej pracy jest ocena występowania próchnicy zębów w indeksowej grupie wiekowej dzieci 12-letnich, na podstawie wyników badań monitoringowych przeprowadzonych w 2003 roku, oraz określenie związanych z tym potrzeb profilaktyczno-leczniczych.

Badaniem objęto wyłonioną w losowaniu wielowarstwowym próbę populacji dzieci w wieku 12 lat, zamieszkujących w 16 województwach kraju. W każdym z województw badano dzieci uczęszczające do losowo wybranych, co najmniej 8 szkół podstawowych, zlokalizowanych w gminach o charakterze wiejskim (4 szkoły) i miejskim (4 szkoły). W każdym z regionów badanie prowadziły 2-osobowe zespoły lekarzy stomatologów.

Zbadano 3338 dzieci, w tym 1688 chłopców i 1650 dziewcząt. Mieszkańcy miast stanowili 1720 spośród badanych osób, a mieszkańcy wsi 1618 (tab. 1). W pięciu województwach tj. kujawsko-pomorskim, lubuskim, mazowieckim, opolskim i świętokrzyskim – struktura zbadanych wg płci i środowiska zamieszkania była znacznie zróżnicowana, i z tego powodu wielkości wskaźników na poziomie wymienionych regionów muszą być traktowane z należytą ostrożnością. Różnice te pozostają natomiast bez wpływu na wielkości wskaźników na poziomie krajowym.

W badaniu stomatologicznym stosowano ujednolicone metody i kryteria oceny stanu zdrowia jamy ustnej według wytycznych Światowej Organizacji Zdrowia (1, 2). U każdego z badanych dzieci oceniano liczbę wyrzniętych i zachowanych zębów, liczbę zębów i powierzchni zębowych objętych próchnicą o różnym stopniu zaawansowania stadium kawitacji (próchnica początkowa), liczbę zębów i powierzchni z wypełnionymi ubytkami próchnicowymi, liczbę zębów usuniętych z powodu próchnicy, liczbę zębów z uszczelnioną powierzchnią żującą oraz potrzebne dziecku postępowanie lecznicze lub profilaktyczne.

Przeprowadzone badania wykazały, że odsetek dzieci w wieku 12 lat wolnych od próchnicy osiąga w kraju wielkość 12,9% i jest wyższy wśród chłopców (14,3%) niż dziewcząt (11,5%), a zbliżony do siebie wśród mieszkańców miast i wsi (ryc. 1). Odsetki badanych dzieci bez próchnicy stwierdzone w poszczególnych województwach z uwzględnieniem środowiska zamieszkania i płci przedstawia tabela 2. Wśród mieszkańców miast najniższy odsetek dzieci bez próchnicy odnotowano w woj. mazowieckim (4,1%), a najwyższy w woj. łódzkim (30,2%). Wśród dzieci wiejskich najniższy odsetek dzieci bez próchnicy stwierdzono w woj. zachodniopomorskim, a najwyższy w woj. lubuskim (25,0%). Postrzegane różnice w odsetkach dzieci bez próchnicy zależne od płci wahały się od 1% (woj. łódzkie) do 10,7% (woj. pomorskie). Różnice przekraczające 5% obserwowano w 5 województwach, a mianowicie lubuskim, opolskim, podlaskim, zachodniopomorskim, pomorskim.

Nasilenie lub inaczej ciężkość, bądź stan próchnicy w badanej populacji wyrażają wartości wskaźnika DMFT i jego składowych DT, MT i FT (ryc. 2). Średnia wartość wskaźnika próchnicy wynosiła w badanej populacji 3,9 i była nieco wyższa u dziewcząt, niż chłopców oraz u mieszkańców wsi, niż miast. U dzieci wiejskich stwierdzono też więcej zębów z nieleczonymi ubytkami próchnicowymi (DT=2,3) niż u mieszkańców miast (DT=1,7). Średnia liczba powierzchni zębowych z ubytkami próchnicowymi (DS) i wypełnieniami (FS) u badanych dzieci w wieku 12 lat wynosiła 5,5 i była wyższa u dzieci wiejskich (5,7), w porównaniu z miejskimi (5,3), oraz u dziewcząt (5,7), niż chłopców (5,3). Stwierdzone w poszczególnych województwach wartości średnie wskaźnika próchnicy DMFT u dzieci w wieku 12 lat oraz wartości wskaźnika leczenia zębów przedstawiają ryciny 3 i 4. Jak wynika z ryciny 3 średnie wartości wskaźnika DMFT wahały się od 2,8 w woj. opolskim do 5,3 w woj. podlaskim. Wskaźnik leczenia zachowawczego zębów FT/DT+FT wahał się natomiast od 0,32 w woj. łódzkim do 0,71 w woj. warmińsko-mazurskim, osiągając w kraju średnią wartość wynoszącą 0,47.

Rozkłady odsetkowe wartości wskaźnika próchnicy wśród badanych dzieci z uwzględnieniem płci i lokalizacji przedstawia tabela 3. Z przedstawionych danych wynika, że 48% badanych miało mniej niż 4 zęby dotknięte próchnicą lub jej skutkami (ekstrakcja). U większości (52,0%) badanych osób wartość wskaźnika DMFT wynosiła jednak 4 lub więcej. Wartości wskaźnika DMFT równe lub wyższe od 4 częściej obserwowano wśród dziewcząt i mieszkańców

To jest tylko fragment artykułu. Aby przeczytać całość, przejdź do Czytelni medycznej.