Braki ilościowe uzębienia mlecznego u dzieci w wieku 3-7 lat zamieszkałych w Warszawie

Braki ilościowe uzębienia mlecznego zajmują czołowe miejsce w etiologii zaburzeń rozwojowych narządu żucia. Mogą być spowodowane przedwczesną utratą zębów bądź wrodzonym brakiem zawiązków zębowych.

O przedwczesnej utracie zęba mlecznego mówi się, gdy następuje ona przed okresem fizjologicznej wymiany tzn. kiedy zawiązek odpowiadającego mu zęba stałego tkwi głęboko w kości wyrostka zębodołowego szczęki lub części zębodołowej żuchwy i jest niedojrzały do stadium wyrzynania, a korzeń traconego zęba mlecznego nie wykazuje lub wykazuje jedynie nieznaczną resorpcję fizjologiczną (1, 2, 3, 4, 5, 6).

Najczęstszą przyczyną przedwczesnej utraty uzębienia mlecznego jest próchnica. Zgodnie z badaniami Szostak i wsp., które dotyczyły powodów usuwania zębów u dzieci do lat 12, aż 65,7% zębów mlecznych, usunięto z powodu powikłań próchnicy. Najliczniejszą grupę usuwanych zębów stanowiły zęby trzonowe (46,5%), głównie w żuchwie (7).

Utrata zęba może być również efektem ostrego urazu mechanicznego lub toczącego się w okolicznych tkankach procesu zapalnego lub nowotworowego (3, 6, 8, 9).

Wrodzony brak zawiązków zębowych może polegać na braku pojedynczych lub wielu zębów (hipodoncja, oligodoncja, anodoncja). Znacznie rzadziej dotyczy uzębienia mlecznego niż stałego. Zdaniem większości autorów częstość jej występowania w uzębieniu mlecznym nie przekracza 1% (Magnusson – 0,5%; Jarvinen – 0,9%). Jakkolwiek częściej występuje u dziewcząt to jednak różnice te nie są istotne statystycznie. Według wspomnianych autorów częściej występuje w szczęce i dotyczy zwykle bocznych zębów siecznych mlecznych (10, 11). Według innych najczęściej brakującym zębem w uzębieniu mlecznym jest boczny ząb sieczny żuchwy lub zęby sieczne przyśrodkowe, następnie drugi ząb trzonowy szczęki, pierwszy ząb trzonowy szczęki i drugi ząb trzonowy żuchwy (12).

Etiologia wrodzonego braku zawiązków nie jest do końca poznana. Prawdopodobnie jest to nieprawidłowość wieloprzyczynowa. Wymienia się tu m.in.: redukcję uzębienia w rozwoju filogenetycznym, zaburzenia rozwojowe zewnętrznego listka zarodkowego, uwarunkowania genetyczne, zaburzenia endokrynologiczne, choroby przebyte przez matkę i ujemne czynniki środowiskowe działające w życiu płodowym. Hipodoncja może występować jako nieprawidłowość odosobniona lub towarzyszyć innym zaburzeniom rozwojowym np. dysplazji ektodermalnej (6, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19).

Bez względu na przyczynę, braki uzębienia, zwłaszcza mlecznego należą do najczęstszych przyczyn zaburzeń rozwojowych narządu żucia. Uważa się, że właściwie większość wad zgryzu można wiązać z przedwczesną utratą zębów mlecznych. Wskazuje to na konieczność jak najwcześniejszej rehabilitacji narządu żucia poprzez zapobiegawcze leczenie protetyczne szczególnie, że częstość nabytych wad zgryzu wśród dzieci polskich jest bardzo duża i stale wykazuje tendencję wzrostową (2, 4, 20, 21, 22, 23, 24, 25).

Celem pracy jest analiza stanu zdrowotnego narządu żucia dzieci w wieku 3-7 lat, która pozwoliłaby na ilościowe określenie:

– częstości występowania braków ilościowych uzębienia mlecznego oraz ich czynników etiologicznych,

– zapotrzebowania na profilaktyczne leczenie protetyczne u dzieci z normą zgryzową oraz ortodontyczno-protetyczne w przypadkach współistnienia wady zgryzu.

Badaniami objęto grupę 513 dzieci w wieku 3-7 lat z losowo wybranych żłobków i przedszkoli warszawskich w dzielnicach Wola i Praga Południe.

W dzielnicy Praga Południe zbadano 304 dzieci a na Woli – 209 (tab. 1).

Ze względu na bezpośredni wpływ zmian zachodzących w narządzie żucia wraz z wiekiem badanych wyodrębniono 4 grupy wiekowe:

Grupa I – 3 lata ± 3 miesiące;

Grupa II – powyżej 3 lat i 3 miesięcy do 4 lat i 9 miesięcy;

Grupa III – powyżej 4 lat i 9 miesięcy do 6 lat i 9 miesięcy;

Grupa IV – 7 lat ± 3 miesiące.

Badania przeprowadzano w przedszkolach i żłobkach metodą rutynową (badanie zewnątrz- i wewnątrzustne) za pomocą podstawowych narzędzi stomatologicznych i stetoskopu w świetle bezcieniowej lampy stomatologicznej w zespole lekarz-asystentka.

W celu przeprowadzenia analizy stanu narządu żucia opracowano komputerowe karty badań na wzór kart WHO, w których uwzględniono:

1. Informacje ogólne;

2. Braki w uzębieniu mlecznym;

3. Warunki zgryzowe;

4. Stan stawu skroniowo-żuchwowego.

Ad. 1. Dane dotyczące informacji ogólnych (wiek, płeć, miejsce zamieszkania, opieka stomatologiczna i ortodontyczna) uzyskano na podstawie ankiet wypełnianych przez rodziców badanych dzieci.

Ad. 2. Braki w uzębieniu klasyfikowano w zależności od ilości brakujących zębów w poszczególnych grupach zębowych (zęby przednie/zęby boczne w szczęce lub żuchwie). Brano pod uwagę zarówno braki rzeczywiste jak i zęby przeznaczone do ekstrakcji. Określano przyczynę braków. W przypadkach wątpliwych posługiwano się informacjami uzyskanymi od rodziców badanych dzieci. Analiza struktury braków zębowych pozwoliła na określenie zakresu potrzeb protetycznych.

Ad. 3 i 4. Analizę stosunków zgryzowych przeprowadzano zgodnie z polską diagnostyką ortodontyczną bezpośrednio w ustach co pozwalało na wyróżnienie dzieci z normą zgryzową właściwą dla wieku bądź wadą zgryzu z jednoczesnym występowaniem bądź nie, egzogennych czynników etiologicznych wad zgryzu tzn. 4 grup:

1. Z normą zgryzową bez czynników etiologicznych wad zgryzu;

2. Z normą zgryzową współistniejącą z czynnikami etiologicznymi wad zgryzu;

3. Z wadą zgryzu współistniejącą z czynnikami etiologicznymi wad zgryzu;

4. Z wadą zgryzu bez towarzyszących czynników etiologicznych wad zgryzu.

W badaniu wzrokowym, palpacyjnym i osłuchowym stawu skroniowo-żuchwowego określano prawidłowość poszczególnych ruchów, ich symetrię i synchronizację, a także występowanie objawów osłuchowych i bólu. Badanie ortodontyczne oraz badanie stawu skroniowo-żuchwowego miało na celu wyodrębnienie grupy dzieci z normą zgryzową odpowiednią do wieku z czynnikiem patologicznym w postaci przedwczesnej utraty uzębienia bez nieprawidłowości w obrębie stawu skroniowo-żuchwowego tzn. grupy pacjentów, u których możliwe byłoby przeprowadzenie profilaktycznego leczenia protetycznego oraz grupy pacjentów z istniejącą wadą zgryzu i przedwczesną utratą zębów wymagających jednoczesnego leczenia ortodontycznego.

Uzyskane wyniki badań poddano analizie statystycznej. Zastosowano test x², oraz współczynniki: korelacji liniowej Paersona i determinacji liniowej. W przypadku testu x² obliczoną wartość statystyki (t) porównywano z wartością uzyskaną z tablicy statystycznej (t_&) przy poziomie istotności p = 0,05 i n stopniach swobody. Hipotezę zerową (h_o) odrzucano gdy t > t_& (40, 43).

Braki ilościowe zębów mlecznych stwierdzono u 89 spośród wszystkich badanych dzieci. Stanowi to 17,35% wszystkich badanych.

Brano pod uwagę zarówno rzeczywisty brak zębów j

To jest tylko fragment artykułu. Aby przeczytać całość, przejdź do Czytelni medycznej.