Ocena stanu uzębienia i stomatologicznych potrzeb leczniczych młodzieży w wieku 18 lat w Polsce w 2004 roku
© Borgis - Nowa Stomatologia 1/2006, s. 27-33
*Michał Ganowicz1, Elżbieta Pierzynowska1, Marcin Zawadziński1, Izabela Strużycka1, Ewa Iwanicka-Grzegorek1, Franciszek Szatko2, Elżbieta Dybiżbańska1, Maria Wierzbicka1, Elżbieta Jodkowska1
Systematyczne badania epidemiologiczne stanu zdrowia jamy ustnej populacji polskiej zapoczątkowane w 1997 roku, prowadzone po dziś dzień, obejmują kolejno różne grupy wiekowe społeczeństwa. Korzyści z nich wynikające są ogromne. Uzyskane dane umożliwiają między innymi porównanie skuteczności polskiego systemu opieki stomatologicznej ze skutecznością opieki stomatologicznej w innych krajach, ocenę zaawansowania realizacji celu 18 Narodowego Programu Zdrowia czy ocenę skuteczności wprowadzanych programów profilaktycznych. Niniejsza praca, będąca ich kontynuacją, przedstawia wyniki badania przeprowadzonego w 2004 roku. Celem jej jest analiza stanu uzębienia i stomatologicznych potrzeb leczniczych młodzieży polskiej w wieku 18 lat.
Materiał i metoda
Badaniem epidemiologicznym objęto 3051 osób. Wśród osób badanych liczniej reprezentowane były kobiety niż mężczyźni, jak również mieszkańcy miast, niż wsi (tab. 1). Liczba osób zbadanych w poszczególnych województwach wahała się w granicach 147-198. Najwyższą liczbę osób (przekraczającą 185) objęto badaniami w województwach świętokrzyskim, warmińsko-mazurskim, zachodniopomorskim, małopolskim, śląskim, a najniższą (<165) w województwach wielkopolskim, podlaskim i pomorskim.
Tabela 1. Młodzież w wieku 18 lat. Liczba zbadanych osób w poszczególnych województwach z uwzględnieniem płci i lokalizacji miejsca zamieszkania.
| Województwo | Liczba zbadanych | ||||
| Ogółem | Mężczyźni | Kobiety | Miasto | Wieś | |
| dolnośląskie | 181 | 99 | 82 | 87 | 94 |
| kujawsko-pomorskie | 180 | 54 | 126 | 86 | 94 |
| lubelskie | 167 | 47 | 120 | 89 | 78 |
| lubuskie | 179 | 109 | 70 | 105 | 74 |
| łódzkie | 181 | 72 | 109 | 91 | 90 |
| małopolskie | 188 | 82 | 106 | 93 | 95 |
| mazowieckie | 181 | 91 | 90 | 86 | 95 |
| opolskie | 183 | 60 | 123 | 105 | 78 |
| podkarpackie | 181 | 34 | 147 | 95 | 86 |
| podlaskie | 162 | 28 | 134 | 82 | 80 |
| pomorskie | 164 | 87 | 77 | 80 | 84 |
| śląskie | 188 | 61 | 127 | 92 | 96 |
| świętokrzyskie | 198 | 131 | 67 | 119 | 79 |
| warmińsko-mazurskie | 198 | 117 | 81 | 99 | 99 |
| wielkopolskie | 147 | 58 | 89 | 76 | 71 |
| zachodniopomorskie | 190 | 76 | 114 | 89 | 101 |
| grupa szczególnego ryzyka | 183 | 112 | 71 | 183 | |
| ogółem | 3051 | 1318 | 1733 | 1657 | 1394 |
W badaniu stomatologicznym stosowano ujednolicone metody i kryteria oceny stanu zdrowia jamy ustnej według wytycznych WHO (1, 2). Określono odsetek młodzieży z zachowanym pełnym uzębieniem, średnią liczbę zębów obecnych w jamie ustnej, odsetek osób bez próchnicy. Dokładnej analizie poddano wskaźnik DMFT i jego składowe, ze szczególnym uwzględnieniem komponenty MT oraz przedstawiono potrzeby lecznicze uzębienia młodzieży.
Wyniki badań
Obserwowany w obecnych badaniach odsetek osób w wieku 18 lat z zachowanym pełnym uzębieniem wynosił 74,5%. Braki w uzębieniu częściej stwierdzano u kobiet niż mężczyzn oraz u mieszkańców wsi niż miast (tab. 2). Najniższe odsetki młodzieży z zachowanym pełnym uzębieniem (poniżej 70%) występowały w województwach kujawsko-pomorskim, lubelskim, małopolskim, podkarpackim, pomorskim oraz w grupie szczególnego ryzyka (tab. 3). Średnia u osoby liczba zębów spostrzegana u badanej w kraju młodzieży w wieku 18 lat wynosiła 28,2 i była wyższa u mężczyzn niż u kobiet (tab. 2). Różniła się ona również w różnych województwach. Najniższą wartość średniej stwierdzono w województwach mazowieckim, lubelskim, zachodniopomorskim i małopolskim, a najwyższą (29,3) w województwie warmińsko-mazurskim (tab. 3).
Tabela 2. Młodzież w wieku 18 lat. Odsetek osób z pełnym uzębieniem, odsetek osób z próchnicą oraz średnia liczba zębów obecnych w jamie ustnej z uwzględnieniem płci i lokalizacji miejsca zamieszkania.
| Odsetek osób z pełnym uzębieniem | Odsetek osób z próchnicą | Średnia liczba zębów obecnych w jamie ustnej | |
| mężczyźni | 76,2 | 96,4 | 28,5 |
| kobiety | 73,3 | 98,2 | 28,0 |
| miasto | 77,3 | 97,2 | 28,3 |
| wieś | 71,2 | 97,7 | 28,2 |
| ogółem | 74,5 | 97,4 | 28,2 |
Tabela 3. Młodzież w wieku 18 lat. Odsetek osób z pełnym uzębieniem, odsetek osób z próchnicą oraz średnia liczba zębów obecnych w jamie ustnej u młodzieży (w poszczególnych województwach).
| Województwo | Odsetek osób z pełnym uzębieniem | Odsetek osób z próchnicą | Średnia liczba zębów obecnych w jamie ustnej |
| dolnośląskie | 84,0 | 97,8 | 28,4 |
| kujawsko-pomorskie | 68,9 | 97,2 | 28,0 |
| lubelskie | 66,5 | 98,2 | 27,6 |
| lubuskie | 73,2 | 97,2 | 28,6 |
| łódzkie | 83,4 | 97,2 | 28,4 |
| małopolskie | 68,6 | 98,4 | 27,9 |
| mazowieckie | 80,7 | 97,2 | 27,7 |
| opolskie | 78,7 | 93,4 | 28,3 |
| podkarpackie | 68,0 | 98,3 | 28,3 |
| podlaskie | 74,7 | 100,0 | 28,2 |
| pomorskie | 68,3 | 100,0 | 28,0 |
| śląskie | 78,7 | 97,9 | 28,4 |
| świętokrzyskie | 74,2 | 95,5 | 28,1 |
| warmińsko-mazurskie | 82,3 | 97,5 | 29,3 |
| wielkopolskie | 72,8 | 94,6 | 28,6 |
| zachodnio-pomorskie | 84,2 | 97,9 | 27,9 |
| grupa szczególnego ryzyka | 57,4 | 98,4 | 28,0 |
| ogółem: | 74,5 | 97,4 | 28,2 |
Około 97% badanych osób miało zęby uszkodzone przez próchnicę (tab. 2, 3). Nieco wyższy odsetek osób z próchnicą notowano wśród kobiet niż mężczyzn. W województwach podlaski
To jest tylko fragment artykułu. Aby przeczytać całość, przejdź do Czytelni medycznej.