Rola żywienia w chorobie refluksowej żołądkowo-przełykowej

Istotą choroby refluksowej żołądkowo-przełykowej jest zarzucanie zawartości żołądka do przełyku. Występuje ono fizjologicznie u osób zdrowych nie powodując żadnych dolegliwości subiektywnych ani zmian histopatologicznych w przełyku. Jeżeli natomiast zarzucaniu towarzyszą dolegliwości lub występują powikłania – mówimy o patologicznym zarzucaniu żołądkowo-przełykowym lub chorobie refluksowej. Częstość występowania choroby refluksowej nie jest znana ale szacuje się, że kilka procent osób spośród dorosłej populacji doświadcza codziennie typowych dolegliwości związanych z refluksem to jest zgagi lub zwracania (4, 8).

Zgodnie z definicją międzynarodowej Grupy Roboczej zebranej w Genwal w 1997 roku termin choroba refluksowa żołądkowo-przełykowa powinien być używany dla określenia wszystkich chorych, u których występują objawy powikłań refluksu żołądkowo-przełykowego oraz chorych z dolegliwościami znacząco zaburzającymi tryb życia (quality of life). Warunkiem rozpoznania jest potwierdzenie nienowotworowej natury dolegliwości (10).

Ciśnienie w świetle żołądka wielokrotnie w ciągu każdej doby przekracza ciśnienie panujące w przełyku. W takich warunkach bardzo często dochodziłoby do przedostawania się zawartości żołądka do przełyku gdyby nie istniały fizjologiczne mechanizmy ochronne. Najważniejszym z nich jest dolny zwieracz przełyku. W warunkach spoczynkowych znajduje się on w stanie tonicznego skurczu. W odpowiedzi na zapoczątkowany akt połykania ulega przejściowemu rozkurczowi (relaksacji), trwającemu kilka sekund, umożliwiającemu swobodne przesunięcie pokarmu do żołądka. Czynność dolnego zwieracza przełyku podlega kontroli centralnego ośrodka połykania znajdującego się w rdzeniu przedłużonym. Zmiany napięcia zwieracza podlegają też autoregulacji niezależnej od kontroli ośrodka nadrzędnego. Niewydolność dolnego zwieracza przełyku, zależna od jego mniejszej długości lub od obniżonego ciśnienia spoczynkowego, jest najczęstszą przyczyną zarzucania żołądkowo-przełykowego (1, 6, 7, 21, 22). W takich warunkach każdy wzrost ciśnienia w jamie brzusznej – na przykład po zjedzeniu obfitego posiłku – powoduje zarzucanie treści żołądkowej z zawartością kwasu solnego i enzymów trawiennych do przełyku. Udowodniono, że u chorych z chorobą refluksową przejściowy rozkurcz dolnego zwieracza przełyku po posiłku jest 4-5-krotnie dłuższy niż u osób zdrowych (12). Zwiększa się także z 47 do 68% odsetek przejściowych relaksacji, podczas których dochodzi do wystąpienia refluksu (12).

Innymi, rzadszymi przyczynami patofizjologicznymi choroby refluksowej są zaburzenia oczyszczania przełyku z zarzucanej treści żołądkowej (tzw. klirens przełykowy) oraz upośledzona motoryka żołądka (3).

Chorzy z chorobą refluksową często odczuwają nasilenie zgagi po spożyciu potraw zawierających ostre przyprawy, owoców i soków z owoców cytrusowych, napojów alkoholowych lub kawy. Po tych produktach spożywczych krótkotrwałe uczucie zgagi może pojawić się również u osób zdrowych. To empiryczne spostrzeżenie znajduje wytłumaczenie w wynikach wielu badań kontrolowanych. Na ich podstawie uważa się, że poszczególne potrawy mogą nasilać lub powodować objawy choroby refluksowej poprzez działanie na któryś z omówionych poniżej mechanizmów.

1. Żywność może bezpośrednio stymulować receptory nerwów czuciowych w zmienionej zapalnie błonie śluzowej powodując powstanie uczucia bólu lub zgagi. Działają w ten sposób potrawy kwaśne, mające silny ładunek osmotyczny lub działanie ściągające. Mechanizm tego wpływu jest taki sam jak w klasycznym teście Bernsteina, który polega na prowokacji wystąpienia objawów refluksu poprzez podanie rozcieńczonego kwasu s

To jest tylko fragment artykułu. Aby przeczytać całość, przejdź do Czytelni medycznej.