Konsensus dotyczący postępowania paliatywnego w duszności

Duszność (ang. dyspnoea), brak tchu (ang. breathlessness) – terminy używane zamiennie – jest subiektywnym wrażeniem nieprzyjemnej świadomości oddychania lub utrudnionego oddychania (1).

Preferowane jest określenie brak tchu, ponieważ duszność jest raczej używana w języku potocznym niż w medycynie (W niniejszym opracowaniu przetłumaczyliśmy, zarówno słowo „breathlessness”, jak i „dyspnoea” jako duszność.). Jest to istotne, ponieważ problem duszności w zaawansowanej chorobie nowotworowej lub w końcowych stadiach innych schorzeń jest doświadczany w unikalny sposób przez każdego chorego i indywidualnie dobrany sposób postępowania wydaje się być bardzo istotnym elementem kontroli duszności.

Duszność jest objawem doświadczanym w różnych schorzeniach, występuje w trzech grupach chorych:

– kiedy występują bodźce chemiczne lub neurogenne, które powodują wzmożone oddychanie np. choroby przebiegające z zajęciem miąższu płucnego takie jak zatorowość płucna, zwłóknienie płuca lub zapalenie płuc,

– kiedy występuje wzmożony wysiłek oddechowy np. w chorobach obturacyjnych dróg oddechowych,

– kiedy występuje upośledzenie siły nerwowo-mięśniowej np. w dystrofii mięśniowej (2).

W opiece paliatywnej duszność najczęściej związana jest z nowotworem, chociaż pacjenci z dusznością spowodowaną stadium końcowym innych schorzeń, a zwłaszcza przewlekłą chorobą płuc i niewydolnością krążenia, mogą także korzystać z tej opieki.

Niniejsze opracowanie dotyczy głównie osiągnięcia konsensusu w zakresie postępowania w duszności w zaawansowanej chorobie nowotworowej, choć zastosowanie opracowanych zasad może być przydatne w innych schorzeniach.

Rola zespołu opieki paliatywnej w leczeniu duszności w innych schorzeniach niż choroba nowotworowa polega na udzielaniu wskazówek, dotyczących wprowadzania zasad, pozwalających na zmianę aktywnego leczenia choroby na postępowanie, które przynosi ulgę w przykrym doświadczaniu duszności pod koniec życia chorego.

Duszność jest częstym i trudnym do kontroli objawem w zaawansowanej chorobie nowotworowej, który występuje u około 30% wszystkich chorych z nowotworem (3). Badania National Hospice Survey w Wielkiej Brytanii wykazały, że 55% chorych przyjmowanych do hospicjów cierpi z powodu duszności i że jest to najczęściej występujący objaw w ostatnich dniach życia. Najczęściej duszność występuje w raku płuca, gruczołu piersiowego, gruczołu krokowego i jelita grubego. Co najmniej 70% chorych z rozpoznaniem raka płuca, odczuwa duszność w przebiegu choroby (4, 5).

W przeciwieństwie do bólu, gdzie istnieją skuteczne sposoby farmakoterapii i wiedza dotycząca leczenia, duszność jest objawem, którego patomechanizm oraz sposoby leczenia są słabo zrozumiałe.

Wiele z obecnej praktyki w leczeniu paliatywnym duszności, oparte jest raczej na zwyczajowym postępowaniu i praktyce niż na rygorystycznie przeprowadzonych badaniach. Podczas, gdy postępowanie terapeutyczne może być oparte na racjonalnych regułach, w większości przypadków brak dowodów na ich stosowanie. Faktycznie, badania opublikowane w ostatnich latach ujawniły wątpliwe efekty bądź brak skuteczności różnych metod postępowania (6-8). Istnieją także dowody na to, że w wielu sytuacjach duszność nie jest uśmierzana, pomimo stosowania standardowych metod postępowania paliatywnego (9, 10).

Problemy dotyczące dowodów na sposób postępowania w duszności osiągnęły prawie punkt krytyczny i niewątpliwie potrzebny jest nowy sposób myślenia, w celu opracowania kierunków przyszłych badań i sposobów postępowania terapeutycznego.

Istnieje wyraźna potrzeba opracowania konsensusu, dotyczącego istniejących dowodów na obecne strategie postępowania w duszności i priorytetów w przyszłych badaniach.

Duszność jest często odnotowywana, spośród 10 najczęściej występujących objawów w zaawansowanej chorobie nowotworowej (4,5,11). Wśród specyficznych grup chorych takich jak pacjenci z rakiem płuca, jest to najczęściej zgłaszany objaw obok kaszlu (10). Waga tego ob

To jest tylko fragment artykułu. Aby przeczytać całość, przejdź do Czytelni medycznej.